Zaćma – pytania i odpowiedzi

1. Co to jest zaćma?

Zaćma, inaczej katarakta, to choroba polegająca na postępującym zmętnieniu naturalnej soczewki oka. Istnieje wiele różnych przyczyn, które mogą prowadzić do jej rozwoju.

Najbardziej powszechna jest zaćma starcza, która rozwija się wraz z wiekiem. Wystąpienie zaćmy może też być powiązane z urazem oka, przyjmowaniem określonych leków (np. sterydów) czy innymi chorobami (jaskra, cukrzyca).

2. Czy mogę zapobiec zaćmie?

Prowadzenie zdrowego trybu życia, właściwa dieta, niepalenie papierosów czy unikanie promieniowania ultrafioletowego (przez noszenie okularów przeciwsłonecznych) pozwala zmniejszyć ryzyko wystąpienia zaćmy, czy opóźnić jej postęp. Niestety zaćmie nie można całkowicie zapobiec.

3. Jak mogę rozpoznać pierwsze objawy zaćmy?

Zaćma objawia się pogorszeniem wzroku, pomimo noszenia prawidłowej korekcji okularowej. Na początkowym etapie zaćmy obniżeniu ulega tak zwana wrażliwość na kontrast, co pacjent odbiera jako widzenie przez mgłę.

Zwiększeniu może też ulec tzw. wrażliwość na olśnienie (pacjent jest podatny na “oślepienie” wieczorem). W miarę postępu choroby pogarsza się również ostrość wzroku, aż do całkowitej utraty widzenia. Ma to miejsce oczywiście tylko wtedy, jeżeli zaćma nie jest odpowiednio wcześnie leczona.

4. Jakie są skuteczne metody leczenia zaćmy?

Jedyną jak dotychczas skuteczną metodą leczenia zaćmy jest operacja polegająca na usunięciu zmętniałej soczewki własnej i zastąpieniu jej soczewką sztuczną, np. produkowaną we Francji przez firmę CRISTALENS soczewką ARTIS® PL E czy ARTIS® PL T.

5. Kiedy mam się poddać operacji usunięcia zaćmy? *

O kwalifikacji do zabiegu decyduje lekarz prowadzący. Warto jednak pamiętać o tym, że łatwo możemy się przyzwyczaić do stopniowo pogarszającego się wzroku. Wydaje nam się wtedy, że widzimy dobrze, chociaż obiektywne badanie wzroku pokaże coś zupełnie przeciwnego. Z tego powodu możemy zupełnie nieświadomie stać się zagrożeniem dla siebie i innych, szczególnie (choć nie tylko) jeśli jesteśmy kierowcą lub obsługujemy inne urządzenia mechaniczne.

Warto też pamiętać, że zaćma zoperowana we wczesnym stadium jest zabiegiem obarczonym znacznie mniejszym ryzykiem potencjalnych powikłań.

6. Ile trwa zabieg usunięcia zaćmy i czy jest bolesny? *

Zabieg usunięcia zaćmy wykonywany obecnie techniką tak zwanej fakoemulsyfikacji trwa średnio ok. 15-20 minut, jest bezbolesny i należy do najczęściej wykonywanych procedur chirurgicznych.

7. Co to jest soczewka wewnątrzgałkowa?

Soczewka wewnątrzgałkowa (ang. IOL – Intraocular Lens) to wykonany ze specjalnego materiału implant (czyli coś, co jest wszczepiane do organizmu), którego zadaniem jest zastąpienie zmętniałej naturalnej soczewki.

8. Jakie są rodzaje soczewek wewnątrzgałkowych?

Na rynku istnieje kilka podstawowych rodzajów soczewek. Różnią się one budową, przeznaczeniem i materiałem z którego są wykonane. Z punktu widzenia pacjenta najistotniejszy jest podział na soczewki:

  • jednoogniskowe,
  • toryczne,
  • wieloogniskowe.

Soczewki jednoogniskowe należą do najprostszych soczewek, które po implantacji pozwalają uzyskać ostre widzenie do dali. Aby widzieć ostro do bliży (np. przy czytaniu) konieczne jest noszenie korekcji. Soczewki jednoogniskowe różnią się między sobą zarówno materiałem, z jakiego są wykonane, jak i budową. Obecnie za najlepszy materiał do produkcji soczewek uznawany jest akryl hydrofobowy. Z punktu widzenia pacjenta istotne jest również, aby wybrać tzw. soczewki asferyczne. Ich budowa umożliwia wyeliminowanie tzw. aberracji sferycznych, czyli zniekształceń obrazu spowodowanych różnym załamywaniem światła w zależności od odległości od centrum soczewki, nazywanego fachowo osią optyczną. Soczewki ARTIS® PL E są wykonane z akrylu hydrofobowego a ich budowa jest asferyczna.

Soczewki toryczne (np. ARTIS® PL T) to szczególna odmiana soczewek jednoogniskowych. Wprawdzie po implantacji konieczne jest noszenie korekcji do bliży, ale szczególna budowa soczewek torycznych umożliwia korekcję astygmatyzmu.

Soczewki wieloogniskowe (np. REVERSO®) to soczewki, które w znakomitej większości przypadków pozwalają pacjentom na całkowite uwolnienie się od konieczności noszenia korekcji po zabiegu.

9. Jak wybrać odpowiednią soczewkę? *

Wyboru odpowiedniej soczewki należy dokonać konsultując się z lekarzem. Warto jednak pamiętać, że soczewki mogą znacznie różnić się między sobą, jeżeli chodzi o jakość widzenia, jaką pacjent uzyska po zabiegu. Wszystkie soczewki firmy CRISTALENS: ARTIS® PL E, ARTIS® PL T, REVERSO® – są produkowane we Francji, z zachowaniem najwyższych standardów jakości i należą do grupy tzw. soczewek premium, które pozwalają uzyskać najwyższe parametry jakości widzenia po zabiegu (w tym wrażliwość na kontrast) i jednocześnie odznaczają się minimalną ilością powikłań.

10. Czy mogę mieć wszczepioną którąś z soczewek firmy CRISTALENS: Artis® PL E, Artis® PL T czy REVERSO® bezpłatnie, w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia? *

Niestety NFZ w ostatnich latach systematycznie obniża kwoty przeznaczane na refundację zabiegów operacji zaćmy dla ośrodków, które je wykonują. Aby zachować rentowność zabiegów, placówki te zmuszone są stosować jak najtańsze materiały, włączając w to również soczewki wewnątrzgałkowe. W żadnej z nich nie są niestety wszczepiane soczewki premium firmy CRISTALENS.

11. Czy zaćma może powrócić? *

Po pewnym czasie od zabiegu zaćmy może wystąpić tzw. zaćma wtórna (ang. PCO – Posterior Capsule Opacity), która polega na zmętnieniu tylnej torebki ? struktury anatomicznej, w której jest umieszczona sztuczna soczewka.

12. Czy mogę zapobiec zaćmie wtórnej? *

Zaćmie wtórnej nie można całkowicie zapobiec, ale zastosowanie wszczepów wewnątrzgałkowych klasy premium, jak np. ARTIS® PL E czy ARTIS® PL T pozwala zminimalizować ryzyko wystąpienia PCO.

13. Czy po operacji trzeba nosić okulary? *

To zależy od rodzaju soczewek, jakie zostały zastosowane do zabiegu. Wszczepienie na przykład soczewek:
ARTIS® PL E + REVERSO® lub ARTIS® PL T + REVERSO® (w przypadku pacjentów z astygmatyzmem) pozwala na uwolnienie się od konieczności noszenia okularów do czytania po zabiegu.

Zastosowanie wszczepu – nawet klasy premium, jak np. ARTIS® PL E lub ARTIS® PL T – który zapewnia jedynie dobre widzenie do dali, będzie wymagało noszenia okularów do czytania po zabiegu.

14. Jestem już po operacji zaćmy i muszę nosić okulary do czytania. Czy mogę się od nich uwolnić? *

Dzięki innowacyjnemu rozwiązaniu firmy CRISTALENS – soczewce REVERSO® jest możliwe całkowite uwolnienie od noszenia okularów. Wymaga to wszczepienia soczewki REVERSO® podczas zabiegu operacyjnego.

Zabieg ten jest prostszy i krótszy niż zwykła operacja zaćmy.

15. Czy każdy może mieć wszczepioną soczewkę REVERSO®? *

Możliwość i ewentualne przeciwwskazania do wszczepienia soczewki REVERSO® należy skonsultować ze swoim lekarzem prowadzącym.

16. Czy mogę mieć wszczepioną soczewkę REVERSO®, jeżeli jestem już po operacji zaćmy i miałem wcześniej wszczepioną inną soczewkę niż ARTIS® PL E czy ARTIS® PL T? *

Soczewka REVERSO® jest przeznaczona dla pacjentów, którzy mieli zastosowany wszczep dowolnego typu i od dowolnego producenta.

Ostateczną decyzję w tej sprawie podejmie jednak lekarz prowadzący po ocenie wszystkich czynników i ryzyk, które mogą mieć wpływ na możliwość wszczepienia soczewki REVERSO®.

17. Co to jest astygmatyzm?

To tak zwana złożona wada refrakcji, co oznacza, że w zależności od osi, rogówka załamuje światło z różną siłą. Kształt idealnej rogówki jest wycinkiem sfery – przypomina kształtem przeciętą piłkę do siatkówki. W takiej rogówce krzywizna będzie stała niezależnie od osi, w jakiej będziemy patrzeć. U pacjentów z astygmatyzmem rogówka przypomina bardziej przeciętą piłkę do rugby – jej krzywizna będzie się zmieniać.

18. Co to jest refrakcja?

Refrakcja to fizyczne zjawisko polegające na załamywaniu promieni świetlnych przechodzących przez wszystkie struktury optycznego układu oka, czyli rogówkę, soczewkę oraz ciało szkliste. Dzięki temu zjawisku promienie są skupiane dokładnie na siatkówce oka.

Jeżeli (z różnych przyczyn) nie dochodzi do skupienia promieni na siatkówce, mówimy o wadach refrakcji, które można i należy odpowiednio korygować.

19. Co to jest rogówka?

Rogówka to najbardziej zewnętrzna warstwa gałki ocznej. W prawidłowym oku rogówka jest całkowicie przezierna (czyli przezroczysta) i odpowiada między innymi za załamywanie światła wpadającego do oka.

20. Co to jest soczewka?

Soczewka to elastyczny narząd w oku, położony za tęczówką, którego rolą jest takie załamywanie promieni świetlnych, aby skupiały się na siatkówce.

21. Co to jest torebka?

Torebka to elastyczna błona, która jest najbardziej zewnętrzną częścią naturalnej soczewki.

22. Co to jest siatkówka?

Siatkówka to ta część oka, która zamienia światło widzialne na impulsy, które są rozpoznawane przez nasz mózg. Siatkówka jest zbudowana między innymi z pręcików i czopków, czyli komórek światłoczułych.

Zagadnienia oznaczone * należy skonsultować ze swoim lekarzem prowadzącym.